Spis treści:
-
Agresja u osób starszych
-
Jak rozwija się agresja?
-
Dlaczego osoba starsza jest agresywna?
-
Zachowania agresywne
-
Czynniki wywołujące agresję
-
Jak sobie radzić z agresywną osobą?
Agresja u osób starszych budzi skrajne uczucia i to zarówno wśród najbliższej rodziny jak i osób, które zajmują się pacjentem. Jak zrozumieć agresję bliskiej osoby?
Zachowania agresywne są ukierunkowane na ochronę koncepcji własnej osoby, własnej tożsamości, wartości, a także poczucia kontroli. Agresja pomimo swojej obronno-adaptacyjnej formy jest przejawem zaburzeń zachowania.
Nagłe zachowania agresywne to zaburzenie w kontroli impulsów lub zaburzenie dysforyczne.
Zaburzenie w kontrolowaniu impulsów objawia się tym, że chory nie jest w stanie powstrzymać impulsu. Z kolei zaburzenia dysforyczne polegają na nieadekwatnym przeżywaniu emocji negatywnych takich jak wściekłość, złość w stosunku do zaistniałej sytuacji.
Jak rozwija się agresja u osób starszych?
Początkowo agresja ma wymiar werbalny, który może szybko przerodzić się w przemoc fizyczną.
Wśród najczęściej wymienianych form przemocy, której sprawcami są osoby starsze należą:
- przemoc werbalna: przekleństwa, wulgarne słowa, epitety, krytyka;
- przemoc fizyczna: popychanie, szarpanie, gryzienie, bicie laską, rzucanie przedmiotów, plucie;
- przemoc seksualna.
Formą agresji osób starszych wobec swoich opiekunów może być również dywersja, czyli zwrócona przeciw opiekunowi odmowa przyjmowania pokarmów, leków itp.
Dlaczego osoba starsza jest agresywna?
Zachowania agresywne u osób starszych kształtują się na kilku płaszczyznach, często zachodzących i nakładających się na siebie. Osoby starsze, mogą wraz z wiekiem, stawać się bardziej drażliwe, złośliwe lub agresywne. Agresja może być również wynikiem chęci zwrócenia na siebie uwagi.
Przyczyną zachowań agresywnych często jest również choroba, która upośledza funkcjonowanie mózgu. Osoby chorujące na demencję mają skoki nastrojów co prowadzi do nieprzyjaznych reakcji. Również u chorych na Alzheimera obserwuje się wzrost zachowań agresywnych. Zaburzenia słuchu lub wzroku także mają negatywny wpływ na właściwą komunikację.
W literaturze pojawia się interesująca teza, że agresja seniorów może być konsekwencją ich wychowania oraz bodźców środowiskowych, które występowały w okresie wczesnego dzieciństwa. W ten sposób agresja byłaby niejako "dziedziczona".
Czynniki wywołujące agresję:
- rozczarowanie,
- zanik racjonalnego myślenia,
- zazdrość,
- stres o dużym natężeniu,
- upokorzenie,
- strach,
- bezradność,
- ograniczenia,
- osamotnienie,
- ból,
- bezsenność,
- wcześniejsza skłonność do zachowań agresywnych,
- niektóre leki.
Jak sobie radzić z agresywną osobą?
- Należy zachować spokój, nie ulegać emocjom, zadbać o własne bezpieczeństwo.
- Nie wolno okazywać strachu.
- Mówić łagodnym, spokojnym tonem głosu.
- Unikać sporów, zachowań prowokacyjnych.
- Próbować nawiązać kontakt, rozmowę.
- Ukierunkować agresję na przedmioty fizyczne.
- Próbować odwrócić uwagę.
Pobudzenie pacjenta wywołane jego stanem psychosomatycznym jest zazwyczaj krótkotrwałe i chaotyczne.
Ważne: Opiekun, którego dotyka agresja często reaguje strachem i frustracją, co z kolei może prowadzić do rozwoju u niego zachowań agresywnych w stosunku do sprawcy przemocy. Eskaluje to do powstania tzw. błędnego koła i wzmacniających się nawzajem negatywnych postaw i zachowań agresywnych.
Literatura:
Biuletyn OIPIP 2/2016.
Starość i agresja - osoby starsze jako ofiary oraz sprawcy przemocy, E. Jaroszewska - Problemy polityki społecznej, 2012.