Kiedy bliska osoba staje się niesamodzielna w wyniku podeszłego wieku, choroby czy urazu cała rodzina staje przed ogromnym wyzwaniem. Opieka w domowym zaciszu, w znanym i bezpiecznym miejscu bywa dla pacjenta najlepszym rozwiązaniem, jednak z pewnością zupełnie zmienia rzeczywistość wszystkich domowników.
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak przygotować się na opiekę nad osobą starszą / niesamodzielną w domu
- w co warto się zaopatrzyć
- w jaki sposób zapobiec powstawaniu niebezpiecznych ran odleżynowych
- jak przygotować się na mycie i karmienie osoby leżącej
- jakie bezpłatne świadczenia medyczne można uzyskać.
Opieka nad osobą starszą w domu – jak się przygotować?
Opieka nad bliskim, który jest niesamodzielny to coś więcej niż praca na pełny etat. Opiekun, który będzie w stanie nieść pomoc i wykonywać czynności pielęgnacyjne potrzebny jest niemal 24 godziny na dobę. Podstawą jest więc takie ułożenie grafiku zajęć domowników, by ktoś był w domu przez cały czas. Jeżeli to niemożliwe konieczne będzie znalezienie osoby – opiekunki czy opiekuna medycznego - która pomoże w codziennych obowiązkach.
Należy też dobrze zastanowić się nad tym, gdzie umiejscowimy osobę wymagającą opieki. Miejsce należy dostosować do stanu zdrowia – powinno być łatwo dostępne, by wygodnie było także opiekunowi, odpowiednio zaciszne, by zapewnić osobie leżącej intymność, ale nie zupełnie odizolowane od reszty mieszkania, aby (jeśli stan zdrowia na to pozwala) miała ona możliwość uczestniczenia w życiu domowym. Pokój powinien być często wietrzony, żeby zminimalizować ryzyko infekcji dróg oddechowych. Często osoby przewlekle chore źle reagują na ostre światło, więc warto zainwestować w rolety lub zasłony.
W co warto się wyposażyć przed podjęciem opieki nad osobą leżącą?
Odpowiednie łóżko
Jeśli mamy do czynienia z osobą leżącą podstawą będzie odpowiednie łóżko. Najlepiej by miało wymiary 90 x 200 cm i 65 cm wysokości. Łóżko niższe lub szersze utrudni wykonywanie czynności pielęgnacyjnych. Idealnie, jeśli będzie miało regulowany zagłówek, który można podnieść np. na czas posiłku. Konieczne są również barierki, które zapobiegną zsunięciu się osoby leżącej. Takie łóżko można kupić lub wypożyczyć w sklepie rehabilitacyjnym.
Stolik nasuwany na łóżko
Wygodny stolik na kółkach lub składany, mocowany do boku łóżka ułatwi czynności pielęgnacyjne oraz karmienie. Pozwoli także osobie leżącej w komfortowy sposób czytać czy korzystać z laptopa.
Balkonik, podpórka czterokołowa, wózek inwalidzki
Jeśli osoba chora jest w stanie samodzielnie się poruszać z pewnością przyda się balkonik rehabilitacyjny lub podpórka czterokołowa. Zminimalizują ryzyko utraty równowagi i pozwolą na swobodniejsze poruszanie się po mieszkaniu czy spacery z opiekunem. W przypadku osób niechodzących konieczny będzie wózek inwalidzki.
Podkłady higieniczne, pieluchomajtki, kosmetyki
Osoba niesamodzielna, która nie jest w stanie skorzystać z toalety będzie potrzebować pieluchomajtek w odpowiednim rozmiarze. Podczas czynności pielęgnacyjnych (np. mycia) przydadzą się również chłonne podkłady higieniczne, dzięki którym nie zamoczy się i nie zabrudzi pościeli. Konieczne będą również odpowiednie kosmetyki dobrane do typu skóry czy schorzeń osoby leżącej. Warto pamiętać o kremach i maściach, które zapobiegną przesuszaniu się skóry, ochronią przed odparzeniami czy odleżynami.
Jak zapobiegać odleżynom?
Kluczową kwestią w przypadku osób długotrwale leżących jest zapobieganie odleżynom. Odleżyny to głębokie, trudne do wyleczenia rany, które pojawiają się najczęściej w okolicach łopatek, bioder, pięt czy kości ogonowej. Rany powstają w wyniku długotrwałego nacisku, a więc niedotlenienia poszczególnych obszarów. Niedotlenione komórki obumierają i tworzą głębokie rany, które mogą sięgać nawet kości. Sprawiają one osobie leżącej duży ból i mogą doprowadzić do groźnych infekcji. Najpopularniejszą metodą przeciwdziałania odleżynom jest zastosowanie materaca przeciwodleżynowego. Jego komory o różnych kształtach unoszą się i opadają dzięki zewnętrznej pompie regulującej ciśnienie. Ruch podłoża zmniejsza ryzyko powstania odleżyn, ale może być uciążliwy dla osoby leżącej, podobnie jak dźwięk pracującej nieprzerwanie pompy. Nieprzepuszczający materac nie odprowadza również wilgoci, która jest doskonałą pożywką dla bakterii przyspieszających tworzenie ran i niebezpiecznych dla tych już powstałych.
Nowoczesna, hipoalergiczna mata przeciwodleżynowa
Dobrą alternatywą dla materaca tradycyjnego jest nowoczesna mata przeciwodleżynowa, która:
- Dzięki sprężystemu wnętrzu doskonale rozprasza ucisk i niweluje ryzyko powstania odleżyn oraz wspomaga leczenie istniejących zmian. Funkcja ta wynika z budowy samej maty - nie potrzebuje ona generującej hałas i pobierającej prąd pompki.
- Ma siatkową powierzchnię stymulującą skórę i dającą efekt delikatnego masażu. Dotlenia to komórki i poprawia mikrokrążenie, co ma ogromny wpływ na przeciwdziałanie odleżynom. Intensywność masażu można “regulować” za pomocą prześcieradła - im grubsze, tym mniej wyczuwalna będzie struktura maty.
- Doskonale przepuszcza powietrze, dzięki czemu komórki są stale dotlenione. Stała wymiana ciepła wspomaga utrzymanie fizjologicznej temperatury ciała. Będzie to nieocenione u osób gorączkujących, a także w czasie lata, gdy temperatura na zewnątrz rośnie.
- Świetnie odprowadza wilgoć siecią wewnętrznych włókien. Komfortowo sucha skóra to mniejsze ryzyko powstania odleżyn oraz rozwoju groźnych bakterii i grzybów, które przyspieszają ich rozwój. Dzięki przewiewności i antybakteryjności mata jest hipoalergiczna i mogą jej używać również osoby wrażliwe ze skłonnością do alergii.
Więcej o macie przeciwodleżynowej: KLIKNIJ TUTAJ.
Mycie i karmienie osoby leżącej
Mycie osoby leżącej
W przypadku osób leżących rolą opiekuna jest również codzienne mycie. Utrzymanie higieny wpływa nie tylko na stan fizyczny, ale i psychiczny chorego, poprawia jego ogólne samopoczucie. Przed przystąpieniem do czynności pielęgnacyjnych upewnij się, że w pomieszczeniu panuje odpowiednia temperatura i nie ma przeciągu. Pamiętaj, by naszykować wszelkie niezbędne akcesoria (kosmetyki, wodę, ręcznik, podkłady higieniczne) przed rozpoczęciem toalety, aby skrócić czas jej trwania. Zapewnij również maksymalną intymność - dbaj o komfort psychiczny podopiecznego. Jeżeli jest on w stanie zrobić coś sam - pozwól mu na to z minimalną, dyskretną pomocą. Pamiętaj by osuszać skórę przez delikatne dotykanie, a nie pocieranie, co zminimalizuje ryzyko podrażnień. Nie zapomnij użyć odpowiednich kosmetyków nawilżających i pielęgnujących często suchą i łuszczącą się skórę oraz zabezpiecz przed odparzeniami skórę pod pieluchomajtkami.
Karmienie osoby leżącej
Przed rozpoczęciem karmienia posadź osobę leżącą na tyle pionowo na ile to możliwe. Przydatne będzie tu łóżko z regulowanym zagłówkiem oraz ruchomy stolik. Zadbaj o estetykę - przygotuj serwetkę, zrezygnuj z plastikowych naczyń, które zmieniają smak i odczucia podczas jedzenia oraz są niestabilne. Jeśli osoba leżąca jest w stanie jeść samodzielnie - pozwól jej na to ,nawet jeśli wtedy posiłek będzie trwał dłużej. Rozdrabniaj posiłek w obecności podopiecznego – gdy najpierw zobaczy danie w całości zje z większym apetytem. Miej zawsze pod ręką serwetki i chusteczki nawilżane, by zgarnąć jedzenie, które wypadnie z ust czy z talerza. Zachowaj spokój, gdy Twój podopieczny się ubrudzi lub coś się rozleje.
Bezpłatne świadczenia pielęgniarskie w domu pacjenta
Podczas opieki nad osobą niesamodzielną w domu można skorzystać z bezpłatnej pomocy pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej. Wykwalifikowana osoba nie tylko będzie czuwać nad stanem zdrowia podopiecznego i wykonywać np. iniekcje, czy podawać kroplówkę. Pielęgniarka przeszkoli domowników z wykonywania podstawowych czynności pielęgnacyjnych czy zwróci uwagę na najważniejsze aspekty opieki nad osobą niesamodzielną.
Dostępne są świadczenia takie jak:
Świadczenia w domu pacjenta
- Wizyty pielęgniarki POZ w domu pacjenta
- Częstotliwość i czas wizyt ustalane indywidualnie
- Świadczenia od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-18.00 z wyłączeniem dni wolnych od pracy
- W uzasadnionych przypadkach wizyta może odbyć się w dniu zgłoszenia
Dla kogo?
Dla osób z istniejącymi problemami zdrowotnymi (choroby przewlekłe lub stany poszpitalne), wymagających systematycznych świadczeń pielęgniarskich, a nie objętych opieką długoterminową.
Jak uzyskać świadczenie?
By uzyskać świadczenie należy wypełnić deklarację wyboru pielęgniarki POZ i telefonicznie lub osobiście w przychodni zgłosić potrzebę objęcia opieką.
Opieka długoterminowa
- Wizyty pielęgniarki POZ w domu pacjenta minimum 4x w tygodniu
- Świadczenia od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-20.00, w uzasadnionych przypadkach również w weekendy i dni wolne
Dla kogo?
Dedykowana dla chorych przewlekle nie wymagających leczenia szpitalnego, ale potrzebujących regularnej, intensywnej opieki pielęgnacyjnej w warunkach domowych. Kwalifikacja odbywa się na podstawie skali Barthel określającej stopień samodzielności chorego. Podstawą do kwalifikacji może być np. występowanie odleżyn czy ran przewlekłych.
Do opieki długoterminowej nie kwalifikują się osoby w ostrej fazie choroby psychicznej.
Jak uzyskać świadczenie?
By zakwalifikować chorego do opieki pielęgniarskiej długoterminowej należy mieć skierowanie (od lekarza POZ lub lekarza prowadzącego) oraz kartę oceny wg. skali Barthel wypełnioną przez lekarza lub pielęgniarkę środowiskową, w której otrzymał od 0 do 40 punktów. Dokumenty należy złożyć w placówce świadczącej pielęgniarską opiekę domową.
Hospicjum domowe
- Wizyty pielęgniarki nie rzadziej niż 2x w tygodniu
- Wizyty lekarza minimum 2x w miesiącu
- Świadczenia dostępne 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę - wezwania w razie konieczności
- W ramach potrzeby wizyty fizjoterapeuty, psychologa czy rehabilitanta
Dla kogo?
Hospicjum domowe jest dla osób chorych z udokumentowaną chorobą nieuleczalną w fazie terminalnej. Głównym celem opieki jest poprawa jakości życia - uśmierzanie bólu oraz innych dolegliwości fizycznych (tj. odleżyny, obrzęki, zaparcia, wymioty) oraz złagodzenie cierpienia psychicznego. Chory objęty opieką może bezpłatnie wypożyczyć zlecony sprzęt medyczny taki jak np. koncentrator tlenu, glukometr, aparat do pomiaru ciśnienia czy pompę infuzyjną.
Jak uzyskać świadczenie?
By uzyskać opiekę należy do placówki medycznej udzielającej świadczeń hospicjum domowego dostarczyć skierowanie od lekarza POZ lub lekarza prowadzącego, dotychczasową dokumentację medyczną oraz zgodę piśmienną pacjenta lub opiekuna na objęcie opieką hospicyjną (inaczej paliatywną).
Źródła:
5. http://www.nfz-opole.pl/dla-pacjenta/poz-swiadczenia-pielegniarki/