Odleżyny to jedno z najpoważniejszych wyzwań w dziedzinie opieki zdrowotnej, zwłaszcza w kontekście leczenia i pielęgnacji pacjentów przewlekle chorych oraz osób starszych. Stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, mogą prowadzić do poważnych infekcji, a nawet śmierci. Pierwszym krokiem we właściwej profilaktyce przeciwodleżynowej jest wczesne rozpoznanie u pacjenta ryzyka wystąpienia zmian odleżynowych. Jednym z najskuteczniejszych narzędzi w ocenie tego ryzyka jest skala Braden.
Historia i założenia skali Braden
Skala Braden została opracowana w 1987 roku w Stanach Zjednoczonych. Jej twórcy, Barbara Braden i Nancy Bergstrom, stworzyli ją w odpowiedzi na potrzebę skutecznego narzędzia do prognozowania i prewencji odleżyn. Skala opiera się na założeniu, że kluczową rolę w tworzeniu się odleżyn odgrywają dwa czynniki: siły i czas trwania ucisku oraz tolerancja skóry i tkanek na te bodźce.
Czynniki ryzyka według skali Braden
Skala Braden wyróżnia sześć głównych czynników ryzyka, z których każdy ma przypisaną określoną wagę. Są to:
- Percepcja bodźców - zdolność pacjenta do odczuwania i reagowania na bodźce bólowe i dyskomfort.
- Wilgotność - ocena wilgotności skóry, co ma wpływ na jej podatność na uszkodzenia.
- Aktywność fizyczna - poziom aktywności pacjenta, od całkowitego unieruchomienia do pełnej mobilności.
- Ruchliwość - zdolność do samodzielnej zmiany pozycji ciała.
- Stan odżywienia - jakość diety pacjenta, która wpływa na zdrowie skóry i tkanek.
- Tarcie i naciąganie - obecność sił mechanicznych działających na skórę.
Skala punktowa i interpretacja wyników
Każdy z powyższych czynników jest oceniany w skali od 1 do 4 punktów, gdzie 1 oznacza najwyższe ryzyko, a 4 najniższe. Łącznie można uzyskać od 6 do 23 punktów. Im niższa liczba punktów, tym większe ryzyko powstania odleżyn.
Szczegółowy podział punktowy:
Percepcja bodźców
Całkowicie ograniczona: 1 punkt
Bardzo ograniczona: 2 punkty
Lekko ograniczona: 3 punkty
Nieograniczone: 4 punkty
Aktywność fizyczna
Pacjent stale przebywa w łóżku: 1 punkt
Pacjent stale przebywa w fotelu: 2 punkty
Pacjent chodzi sporadycznie: 3 punkty
Pacjent chodzi często: 4 punkty
Ruchliwość
Całkowicie unieruchomiony: 1 punkt
Bardzo ograniczona ruchliwość: 2 punkty
Lekko ograniczona ruchliwość: 3 punkty
Nieograniczona ruchliwość: 4 punkty
Wilgotność
Rana ciągle wilgotna: 1 punkt
Rana bardzo wilgotna: 2 punkty
Rana sporadycznie wilgotna: 3 punkty
Rana rzadko wilgotna: 4 punkty
Stan odżywienia
Bardzo zły stan odżywienia: 1 punkt
Niedostateczny stan odżywienia: 2 punkty
Właściwy stan odżywienia: 3 punkty
Doskonały stan odżywienia: 4 punkty
Tarcie i naciąganie
Tarcie i naciąganie występuje ciągle: 1 punkt
Tarcie i naciąganie występuje okresowo: 2 punkty
Tarcie i naciąganie nie występuje prawie wcale: 3 punkty
Tarcie i naciąganie nie występuje: 4 punkty
Interpretacja wyników
Wynik niższy lub równy 16 punktów wskazuje na wysokie ryzyko powstania odleżyn.
Dla pacjentów w podeszłym wieku zaleca się przyjęcie wartości 18 punktów jako progu wysokiego ryzyka.
Wynik powyżej 18 punktów sugeruje niskie ryzyko powstania odleżyn.
Znaczenie skali Braden w opiece medycznej
Skala Braden jest szeroko stosowana w różnych środowiskach opieki zdrowotnej, w tym w szpitalach, domach opieki oraz w opiece domowej. Jej regularne stosowanie pozwala na szybkie zidentyfikowanie pacjentów narażonych na rozwój odleżyn i podjęcie odpowiednich działań prewencyjnych. Skuteczność skali Braden wynika z jej prostoty, wszechstronności i precyzyjności w ocenie ryzyka.
Podsumowanie
Odleżyny to poważne i kosztowne w leczeniu schorzenie, które można jednak skutecznie zapobiegać poprzez wczesne wykrywanie ryzyka i odpowiednią profilaktykę. Skala Braden jest niezastąpionym narzędziem w ocenie tego ryzyka, umożliwiając personelowi medycznemu i opiekunom podejmowanie właściwych działań zapobiegawczych. Regularne stosowanie skali Braden przyczynia się do poprawy jakości opieki i komfortu pacjentów, minimalizując ryzyko powstania bolesnych i trudnych do leczenia odleżyn. Dodatkowo, warto wspomnieć o matach przeciwodleżynowych marki Bowi, takich jak MEDIMAT, które stanowią skuteczne wsparcie w prewencji odleżyn, dzięki nowoczesnej technologii i wysokiej jakości wykonania.
